Otwarcie konferencji przez kierownika vnLab, dr. Krzysztofa Pijarskiego oraz Annę Szylar z Łódzkiej Szkoły Filmowej.

Wykład otwierający konferencję.

Mamy (przedstawiciele kinematografii i sztuk wizualnych) tendencję do myślenia o immersji jako warunku technicznym (VR, projekcje 360, różne formy kina rozszerzonego itp.) lub kondycji egzystencjalnej (formie bycia-w-świecie). Współczesna technologia daje nam nowe możliwości wyrażania tej kondycji. Ale w jakim celu? Proponuję, abyśmy spojrzeli na immersję jako oferującą trzy różne cechy zależności: ucieczkę, kontrolę i współistnienie. 

Wielość współczesnych form i wcieleń interaktywnych narracji cyfrowych pokazuje, że są one w swej istocie płynne. Jako utwory cyfrowe mogą przybierać różne formy, eksplorować różne możliwości odnoszenia się do publiczności. I choć można mówić o niebywałej wolności twórczej w poszukiwaniu form i sposobów opowiadania, narracje te od zawsze borykają się z trudnościami w docieraniu do odbiorczyń i odbiorców. Narracje cyfrowe przeżywały kryzys kilka lat temu, kiedy w artykule na Wikipedii można było przeczytać, że narracjom tym „w ich 40-letniej historii nie udało się spełnić swych obietnic” (w międzyczasie cytowany akapit znikł z hasła „interactive storytelling”). Do tych obietnic należało upodmiotowienie widowni – widz miał zrezygnować z pasywnej postawy i stać się współtwórcą narracji, wznieść się na nowy poziom zaangażowania, choć nie jest oczywiste, co ten termin ma znaczyć i jak mierzyć owo zaangażowanie w obrębie ekonomii uwagi i dystrybucji obrazów współczesnej przestrzeni cyfrowej. Na przestrzeni ostatnich trzech lat w Pracowni Narracji Interaktywnych przy Laboratorium Narracji Wizualnych próbowaliśmy zmierzyć się z aktualnymi wyzwaniami w polu produkcji kulturowej i jednocześnie poddać je refleksji. 

Można powiedzieć, że uniwersalny dostęp do wiedzy i treści kultury oraz ich nieskrępowane krążenie to mit założycielski internetu. O realizację tej obietnicy do dziś walczą ruchy open source i open access, pierwszy związany z dostępnością kodu, drugi – wiedzy. Pojawienie się na masową skalę ok. roku 2000 możliwości interakcji z treściami publikowanymi w przestrzeni cyfrowej sprawiło, że o internecie zaczęliśmy myśleć przede wszystkim w kategoriach płynności, interaktywności, współpracy, co także znalazło swoje odbicie w społeczności open access, której bardziej radykalne odłamy zaczęły eksperymentować z płynnymi, czy też żywymi książkami (liquid/living books), których istotą jest współautorstwo, zmienność treści w czasie wskutek dyskusji, partycypacyjność. Za paradygmatyczne wcielenie takiej książki można uznać Wikipedię, nic więc dziwnego, że punktem wyjścia do myślenia o takich publikacjach były silniki wiki. Dziś dysponujemy kilkoma platformami, pozwalającymi na oparte na otwartym dialogu, zbiorowe pisanie cyfrowych książek – i pod wieloma względami wracamy tym samym do historycznych źródeł książki jako kanału dystrybucji treści, polegającym na wiązaniu pomiędzy okładkami elementów pozostających w procesie zmian. 

Pracownia Narracji interaktywnych przy vnLab w ostatnich latach eksplorowała książkę nie jako sposób wiązania czy też kadrowania treści, ale jako medium. Skupiała się na książce jako sposobie prezentacji, zadając sobie pytanie nie tyle o proces tworzenia treści i jego upubliczniania, co przede wszystkim o doświadczenie czytelnicze, a także ślad węglowy oraz trwałość takich publikacji. Celem modułu będzie przedyskutowanie aktualnego stanu pola cyfrowych publikacji, wyzwań open access, wymiany danych i archiwizacji, oraz potencjału rozwijanego w vnLab rozwiązania w tak zarysowanym polu.

Stereoskopia jest medium nie tyle niedocenianym, co niepoznanym. Ta teza przyświecała nam od początku czteroletniego projektu badawczego, którego celem było odkrycie i zbadanie artystycznego i dramaturgicznego potencjału, jaki tkwi w stereoskopii. Pracownia S3D vnLab to jeden z nielicznych realizowanych na świecie projektów, który zgłębia możliwości ekspresji wizualnej w medium stereoskopii przeznaczonej do animacji poklatkowej. Możliwość położenia głównego nacisku na odkrywanie ekspresywności obrazów trójwymiarowych, doświadczanie nowych form interpretacji przestrzennych oraz tworzenia nowych struktur narracyjnych w utworach stereoskopowych, a nie tylko skupianie się na poprawnej rejestracji rzeczywistości w technice S3D było najcenniejszym spoiwem, jakie połączyło cały zespół badawczy.

W trakcie konferencji zespół pracowni Piotr Matysiak i Justyna Rucińska przedstawi założenia projektu, wstępne wnioski oraz podzieli się spostrzeżeniami, które pojawiły się po blisko czterech latach pracy na planie zdjęciowym.

Pokazy kinowe wybranych przez Stanisława Liguzińskiego we współpracy z Michałem Matuszewskim esejów filmowych z Polski i zagranicy. Eseje filmowe będą wyświetlane w legendarnym kinie działającym przy Łódzkiej Szkole Filmowej.

Esej filmowy rozumiany nie jako gatunek, ale metodologia pracy z materią filmową, zakłada użycie środków audiowizualnych w procesie badawczym. Tak postrzegany esej to poszukiwanie poprzez praktykę, eksperyment, który odwraca logikę produkcji, przesuwając punkt ciężkości z efektu końcowego na proces i jego odkrycia. Esej zaprasza do wspólnej refleksji, jest wyzwaniem, jednak tym, co czyni paradygmat eseistyczny tak wartościowym, jest potencjał do wyjścia poza utarte ścieżki myślenia i zaprzęgnięcie medium do pracy na rzecz analizy i interpretacji naszej rzeczywistości, która w coraz większym stopniu manifestuje się w środkach audiowizualnych. Przemysł filmowy od dłuższego czasu boryka się z kryzysem obrazo-twórczym. Analizując spektakle hollywoodzkie, kino science fiction, czy filmy katastroficzne, nie sposób nie dostrzec jak ograniczona stała się pula obrazów, za pomocą których spekulujemy na temat naszej przyszłości. Nie sposób rozstrzygnąć, kto jest autorem tych słów, Slavoj Žižek czy Fredric Jameson, ale cytat ten zrobił furorę: kinu łatwiej dziś wyobrazić sobie koniec świata niż koniec kapitalizmu. Wychodząc z inicjatywą stworzenia Pracowni Eseju Filmowego, chcieliśmy zaproponować jedno z możliwych rozwiązań dla tego problemu. Skoro tak trudno nam „wymyślić” nowe warianty przyszłości, to może uda nam się wytworzyć nowe obrazy przez praktykę zestawiania, wychodzącą poza ortodoksję naszej myśli. 

Podczas dyskusji poruszymy zagadnienia związane z audiowizualnymi praktykami eseistycznymi, w tym m.in. kwestie dotyczące produkcji, dystrybucji, finansowania i edukacji.  

1.07.2022 o godz. 18:00 zapraszamy również na przegląd wybranych esejów filmowych powstałych w vnLab oraz zrealizowanych przez twórców współpracujących z Pracownią Eseju Filmowego. 

Pracownia VR/AR przez cztery lata działania Laboratorium vnLab prowadzi projekty artystyczno-badawcze rozwijając i produkując eksperymentalne utwory, którym towarzyszy krytyczna refleksja naukowa. Podjęliśmy produkcję kilkunastu doświadczeń wirtualnej rzeczywistości, współpracowaliśmy przy produkcji zewnętrznych projektów równolegle realizując badania i analizy. Wnioski z dotychczasowych poszukiwań i przebiegu prac zostaną zaprezentowane przez kierownictwo pracowni Polę Borkiewicz i Jacka Nagłowskiego. 

Działania pracowni odbywały się w czasie gwałtownych zmian społecznych, politycznych, kulturowych i technologicznych, każdy z tych aspektów miał wpływ na procesy i decyzje podejmowane w pracowni.  

W centrum zainteresowania pracowni stawialiśmy relację pomiędzy twórcą a odbiorcą w mediach immersyjnych oraz wynikający z niej problem łączenia autorskiej narracji i interaktywności, związany z paradoksem narracyjnym. W trakcie trwania projektu, dzięki współpracy z interdyscyplinarnymi zespołami wypracowaliśmy różne strategie pozwalające rozwiązywać te problemy. 

Podsumowując wyniki naszej dotychczasowej działalności stawiamy nowe pytania wyłaniające się z doświadczenia pracy nad projektami i dynamicznie zmieniającego się pejzażu mediów immersyjnych. Coraz większy udział sztucznej inteligencji w działaniach artystycznych skłania do refleksji nad relacją między twórcą a nie-ludzkimi podmiotami tych procesów. Podczas wystąpienia zaproponujemy nowe podejście do procesu pracy twórczej w kokreacji z bytami innymi niż człowiek jako plan dalszego rozwoju Pracowni VR/AR. 

Do dyskusji wokół strategii poznawczych, praktyk artystyczno-badawczych, zagadnień relacji i komunikacji oraz potencjale interaktywnych narracji do reprezentacji złożonej rzeczywistości zaprosiliśmy Joannę Zylinską i Hartmuta Koenitza.

Pracownia VR/AR od początku podejmowanych działań w ramach Laboratorium vnLab prowadzi projekty artystyczno-badawcze, którym towarzyszy krytyczna refleksja naukowa. W pracach nad realizacją eksperymentalnych utworów w równym stopniu dbamy o rozwój artystyczny jak o analizę i stawiane hipotezy badawcze, swobodną wymianę w interdyscyplinarnych zespołach i życzliwą dyskusję. 

Program badawczy pracowni opiera się na trzech uzupełniających się metodologiach, kodyfikacji języka nowego medium, studiach produkcyjnych, w tym etnografii procesu eksperymentu twórczego oraz eksploracyjnych badaniach odbioru zrealizowanych utworów.  

Wnioski z dotychczasowych działań zostaną zaprezentowane w trzech wystąpieniach przez Polę Borkiewicz („Kodyfikacja języka nowego medium, czyli o czym myślimy, gdy mówimy Obecność”), Michała Pabisia-Orzeszynę („Kultura eksperymentów twórczych VR a problem konwencji”) i Grzegorza Pochwatko (Wzajemna komunikacja między nauką, sztuką i jej odbiorcami – dekonstrukcja artystycznych środowisk VR jako wielozmysłowych komunikatów”) a następnie rozwinięte w dyskusji z Pawłem Kobylińskim i Wiesławem Kopeć o nowe transdyscyplinarne kierunki rozwoju.  

Moduł konferencji przygotowany przez Pracownię Percepcji i Badań Odbiorców skupiony jest wokół dyskusji o zastosowaniu nowych technologii w sferze sztuki. Sprawiają one, że procesy tworzenia, dystrybucji i promocji kultury podlegają przeobrażeniom, podobnie jak rola twórcy i odbiory jego dzieła. 

Wystąpienia podzielone zostaną na dwie części i zostaną podsumowane dyskusją z udziałem zaproszonych gości:
– Rola i zakres zastosowań nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych w sferze kultury w świetle wyników badań instytucji kultury oraz uczestników kultury, dr Magdalena Sobocińska (PWSFTViT w Łodzi)
– Metodologia badań biometrycznych: wady i zalety eye-trackingu mobilnego i stacjonarnego, mgr Dagna Kidoń, PWSFTViT w Łodzi

Po prezentacjach odbędzie się dyskusja z zaproszonymi badaczami i badaczkami.

Uczestnikami dyskusji panelowej będą: 
– dr Adam Czarnecki, Wiceprezes Zarządu agencji badawczej ARC Rynek i Opinia
– Małgorzata Steciak, project manager w CinematicVR
– dr Anna Zarychta, Prorektor ds. Nauki i Twórczości Artystycznej PWSFTViT w Łodzi 

Prezentacja nadchodzących planów Laboratorium Narracji Wizualnych oraz krótka prezentacja zbliżających się premier w Pracowni VR, Pracowni Eseju Filmowego, Pracowni S3D oraz Pracowni Narracji interaktywnych.

Podsumowanie trzech dni prezentacji i dyskusji w interdyscyplinarnym gronie panelistów z Polski i z zagranicy.